"Veel digitaliseringsprojecten bij de overheid lopen averij op omdat er de neiging is vooraf volledig te willen bepalen wat er over vijf of acht jaar noodzakelijk is. Maar dat is met de snelheid van de technologische ontwikkeling onmogelijk.
Overheid en marktpartijen kunnen veel meer agile gaan samenwerken; in korte sprints. Daardoor blijven we flexibel en kunnen we inspelen op veranderende eisen en mogelijkheden." Dat zegt Coen Egberink, algemeen directeur van EBPI. EBPI is specialist in keteninformatisering en werkt veel voor de overheid. Egberink kiest voor een positieve benadering: "Laten we leren van wat er goed gaat bij de digitale transformatie van de overheid en laten we - bijvoorbeeld bij wet- en regelgeving- kijken naar wat wèl kan in plaats van wat niet kan."
Waarom gaat agile werken zorgen voor een betere transformatie van de overheid?
"Bij de digitalisering van de overheid gaat het niet altijd goed, maar laten we leren van de voorbeelden waar het wel goed gaat. EBPI is betrokken bij diverse transformatieprojecten bij de overheid. We zijn er van overtuigd dat de Triple Helix-benadering (met betrokkenheid van publieke en private sector en wetenschap) werkt als iedereen daarin zijn eigen rol kan spelen. We willen nu van tevoren gedetailleerd bepalen wat we over vijf jaar of langer krijgen. Ik pleit ervoor om ook transformaties bij de overheid te organiseren in kortere sprints, voor flexibiliteit. De overheid moet daarin de regie voeren door randvoorwaarden te bepalen en door de certificering van afsprakenstelsels, zoals bij MedMij. Bij SBR (Standard Business Reporting) hebben we gezien hoe we met standaardisering miljoenen kunnen besparen."
Moet de overheid dan niet vooraf bepalen wat er moet worden geleverd?
"Natuurlijk moet de overheid een duidelijke vraag formuleren, maar veel minder gedetailleerd. De veranderingen gaan zo snel, dat we nu nog niet kunnen bedenken wat er over vijf jaar nodig is en mogelijk is. Daar moet je dus je proces, de samenwerking en de afspraken op inrichten. En dat geldt ook voor nieuwe wet- en regelgeving. Die wordt nu vaak 'ingebakken' terwijl een project al loopt. Denken vanuit de huidige juridische beperkingen belemmert innovatie. Kunnen we niet vaker in een experimentele fase starten, met de bestaande wet- en regelgeving als startpunt, waarbij je gezamenlijk ontdekt wat er kan binnen bestaande regels en waarvoor nieuwe regels moeten worden gemaakt?"
Hoe gaat digitalisering de rol van de overheid veranderen?
"Als je een toneelstuk uit de jaren zestig op DVD zet, dan ben je nog niet goed geautomatiseerd. Het is immers nog steeds hetzelfde lineaire toneelstuk. Terwijl het ook heel anders kan. Dat geldt ook voor de rol van de overheid. Moeten we het wel blijven doen, zoals we gewoon zijn om het te doen? We moeten nog steeds naar het stadhuis om ons fysiek te legitimeren, terwijl dat allang digitaal kan. De rol van de overheid als eigenaar en controleur van data zal ingrijpend veranderen. Burgers voelen zich steeds meer eigenaar van hun data en willen bepalen wie er wel of niet toegang heeft tot die data en voor hoe lang. Als we blockchains ontwikkelen met een consent-achtige toepassing, dan kunnen burgers en bedrijven voortaan zelf bepalen wie er bij hun data mag. Die verandering zorgt voor grote veranderingen bij de e-overheid, e-bank, e-accountant. Hun administratieve en controlerende rol verdwijnt. Transparantie dwingt organisaties tot ingrijpende veranderingen en maakt de burger baas van zijn eigen dossiers. Dat creëert nieuwe spanningsvelden tussen de overheid en andere instituties enerzijds en de burger anderzijds. En daar moeten overheid, markt en wetenschap (Triple Helix) een oplossing voor ontwikkelen."
Welke technische ontwikkelingen zullen de transformatie van de overheid beïnvloeden?
"We moeten bereid zijn om processen af te stemmen op de adoptie van nieuwe technologieën. Er is zoveel data beschikbaar dat we hulp nodig hebben om dat te verwerken. Medisch specialisten kunnen beter werken als zij wereldwijd beschikbare data kunnen benutten om tot een beter behandelplan te komen. En dat geldt voor heel veel beroepen. Blockchain neemt in razend tempo administratieve lasten weg en Internet of Things zorgt er voor dat informatie steeds vaker van systeem naar systeem verloopt. Daar moet de overheid bepalen onder welke voorwaarden informatie mag worden gedeeld.
We denken nu nog vaak in informatieketens, maar in de nabije toekomst zal het steeds vaker gaan over een 'qualified ring' met informatie waarvan we moeten bepalen wie dit er wanneer af mag halen of op mag zetten. De overheid is dan niet langer de controleur van de administratie, maar de hoeder van een informatie-gestuurde omgeving."
